Miasto i Gmina Połaniec to obszar pełen ciekawych miejsc i różnorodnych atrakcji. Choć gmina zajmuje zaledwie 75 km², to kryje w sobie bogactwo przyrodnicze, historyczne i kulturowe, które przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów. 17 sołectw oraz samo miasto Połaniec tworzą razem miejsce, gdzie tradycja przeplata się z nowoczesnością, a urokliwe krajobrazy zachęcają do aktywnego wypoczynku: Połaniec, Brzozowa, Kamieniec, Kraśnik, Łęg-Zawada, Maśnik, Okrągła-Luszyca, Rudniki, Ruszcza, Ruszcza Kępa, Rybitwy, Tursko Małe, Tursko Małe Kolonia. Miasto i gminę zamieszkuje aktualnie 11 352 osoby.
Herb przedstawia na czerwonej tarczy zwróconego w prawo orła barwy białej o złotym uzbrojeniu, opartego szponami na okutym złotem myśliwskim rogu barwy czarnej. Historia Połańca sięga wczesnego średniowiecza. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1191 roku, kiedy to odnotowano istnienie drewnianego kościoła św. Katarzyny. W XIII wieku Połaniec stał się siedzibą kasztelanów i administracji kościelnej. W 1264 roku Połaniec otrzymał prawa miejskie, a za panowania Kazimierza Wielkiego został przeniesiony na obecne miejsce. Nowe ulokawanie miasta okazało się bardzo trafne. Przez miasto przebiegał królewski trakt z Krakowa do Sandomierza, a także droga wodna spławną Wisłą.
W kolejnych wiekach Połaniec przeżywał okresy rozwoju i upadku, doświadczając wojen, pożarów i powodzi. Mimo trudności miasto zachowało swoje znaczenie jako ośrodek handlowy i rzemieślniczy. W XVIII wieku Połaniec stał się areną ważnych wydarzeń historycznych, związanych z postacią Tadeusza Kościuszki, który w 1794 roku ogłosił tu swój słynny Uniwersał. W XIX i XX wieku Połaniec podzielił losy wielu polskich miast, doświadczając zaborów, wojen światowych i okresu PRL-u. Mimo trudności miasto zachowało swoją tożsamość i bogate dziedzictwo kulturowe. Przełomowym momentem w historii Połańca była budowa elektrowni w latach 70. XX wieku, która przyczyniła się do dynamicznego rozwoju miasta i gminy.
W samym Połańcu warto zwrócić uwagę na kilka zabytkowych obiektów, które świadczą o bogatej historii miasta. Należy do nich XVIII-wieczna Kaplica Matki Boskiej Różańcowej, która znajduje się przy ponad 120-letnim kościele św. Marcina. Kościół został wzniesiony w latach 1890-1899. Stanowi prawdziwą perełkę architektury religijnej, przyciągając uwagę turystów swoją majestatyczną obecnością. Jest zabytkiem o szczególnym znaczeniu dla lokalnej społeczności, gdzie wierni gromadzą się na modlitwie i kontemplacji.
Kolejnym ciekawym obiektem jest murowany Cheder z 1748 roku. Niestety nie zachowała się do naszych czasów drewniana synagoga z 1727 r. Uległa ona zniszczeniu w czasie II wojny światowej. Jej replika 1:1 znajduje się w skansenie w Sanoku. Cheder to tradycyjna żydowska szkoła podstawowa, w której chłopcy uczyli się czytać Torę i podstaw judaizmu. Chociaż budynek przechodził liczne przebudowy, zachował swój sakralny charakter i do dziś można go oglądać przy ul. Mieleckiej.
Klimatyczny rynek, czyli Plac Uniwersału Połanieckiego, to serce Połańca i idealne miejsce na chwilę relaksu. Fontanny, ławeczki i urokliwa zwarta zabudowa rynku tworzą atmosferę zachęcającą do odpoczynku. W samym centrum rynku znajduje się dawna remiza strażacka z 1931 roku, która obecnie pełni funkcję punktu gastronomicznego. To ciekawy przykład adaptacji zabytkowego budynku do nowych potrzeb, zachowując jednocześnie jego historyczny charakter. Na Placu Uniwersału Połanieckiego znajduje się również pamiątkowy kamień upamiętniający odzyskanie w 1980 r. przez Połaniec praw miejskich, po 111 latach. Ozdobą rynku są także dwie fontanny oraz studnia, które dodają uroku temu miejscu. Latem, podczas upałów, na placu montowana jest kurtyna wodna, która zapewnia przyjemne orzeźwienie mieszkańcom i turystom.
Odwiedzając osiedle w Połańcu, warto zatrzymać się na chwilę na skwerze pomiędzy ulicami Żapniowską i Głowackiego. To miejsce o szczególnym znaczeniu dla miasta, gdzie znajduje się granitowy pomnik Tadeusza Kościuszki, odsłonięty w 1984 roku. Pomnik jest hołdem dla bohatera narodowego. Autorem jest rzeźbiarz Adam Myjak.
Połaniec oferuje turystom wiele możliwości spędzania czasu aktywnie i ciekawie. Ośrodek Sportu i Rekreacji z nowoczesnym obiektem basenowo-rekreacyjnym to idealne miejsce dla miłośników pływania i relaksu. Latem ogromną popularnością cieszą się baseny zewnętrzne, przyciągające tłumy mieszkańców i turystów. Dla osób preferujących aktywność na świeżym powietrzu, miasto oferuje korty tenisowe, skatepark czy zewnętrzne siłownie plenerowe, gdzie można spróbować swoich sił w różnych dyscyplinach sportowych. Ośrodek Sportu i Rekreacji w Połańcu posiada także wypożyczalnię sprzętu kajakowego, dzięki czemu można wybrać się na wyprawę kajakiem po rzece Czarnej czy Wschodniej lub innych pobliskich rzekach. Do dyspozycji turystów są kajaki dwuosobowe wraz z dwoma przyczepami, co pozwala na wygodne i bezpieczne transportowanie sprzętu. Trasa kajakowa, stworzona przez Lokalną Grupę Działania – Dorzecze Wisły, rozpoczyna się w Rytwianach, a kończy w Winnicy, gdzie Czarna wpada do Wisły. Podczas spływu kajakarze mogą zatrzymać się na specjalnie przygotowanych stanicach z wiatami i tablicami informacyjnymi o przyrodzie doliny. Informacje na temat organizacji spływów można uzyskać pod numerem telefonu 15 865 11 30.
Miasto i Gmina Połaniec oferują mieszkańcom nowoczesne i różnorodne obiekty sportowe. Przy Szkole Podstawowej w Połańcu znajdują się dwa boiska do piłki siatkowej plażowej, boisko trawiaste ze sztuczną nawierzchnią do piłki nożnej, bieżnia lekkoatletyczna oraz wielofunkcyjne boisko tartanowe do piłki siatkowej, koszykowej i ręcznej. Zespół Szkół w Połańcu dysponuje bieżnią lekkoatletyczną, boiskiem trawiastym ze sztuczną nawierzchnią do piłki nożnej oraz wielofunkcyjnym boiskiem do piłki ręcznej i siatkowej. Z kolei przy Zespole Placówek Oświatowych w Ruszczy znajduje się wielofunkcyjne boisko tartanowe do piłki ręcznej i siatkowej, bieżnia lekkoatletyczna, boisko trawiaste ze sztuczną nawierzchnią do piłki nożnej oraz ścianka wspinaczkowa. Na stadionie Miejskim MKS Czarni Połaniec cyklicznie odbywają się treningi i rozgrywki grup młodzieżowych i sekcji seniorów MKS Czarni Połaniec oraz zajęcia rekreacyjne OSiR Połaniec pod nazwą Aktywny Junior.
Zespół Szkół w Połańcu nosi imię Oddziału Partyzanckiego AK “Jędrusie”, a w jego budynku znajduje się Izba Pamięci poświęcona partyzantom. To miejsce pełne cennych pamiątek, takich jak oryginalny sztandar oddziału, stare fotografie czy osobiste przedmioty członków “Jędrusiów”. Wizyta w Izbie Pamięci to prawdziwa gratka dla miłośników historii wojennej regionu. Opowieści związane z eksponatami oraz zgromadzona literatura przybliżają losy i walkę partyzantów. Dodatkową atrakcją są wiersze Zbigniewa Kabaty, jednego z członków oddziału.
W otoczeniu dębów, przy zbiegu ul. Zajączka i ul. Madalińskiego w Połańcu znajduje się skwer z pomnikiem ku czci żołnierzy Armii Krajowej. Na kamieniu upamiętniającym znajduje się tablica pamiątkowa, na której widnieje napis “Zostanie po nas, jak otwarta rana, karta historii naszą krwią pisana”. Autorem napisu jest nieżyjący już ppłk. prof. Zbigniew Kabata ps. “Bobo” żołnierz “Jędrusiów”. Pomnik jest wyrazem czci i szacunku, jakim cieszył się Oddział Partyzancki Armii Krajowej “Jędrusie” wśród Połańczan. Wyraża hołd dla tych, którzy zginęli za wolność Ojczyzny. Upamiętnia również represjonowanych mieszkańców Połańca i okolic.
Podczas spaceru po Połańcu warto odwiedzić Szkołę Podstawową im. Tadeusza Kościuszki, gdzie znajduje się Izba Pamięci Tadeusza Kościuszki. Dowiemy się, jak wyglądały mundury i uzbrojenie żołnierzy walczących pod dowództwem Kościuszki, a także poznamy wiele innych ciekawostek związanych z jego życiem i działalnością. W Szkole warto również wybrać się do Izby Regionalnej. Dla starszych pokoleń będzie to okazja do sentymentalnej podróży w przeszłość i wspomnień dawnych czasów. Wystawa zgromadzonych eksponatów pozwoli im na chwilę refleksji nad minioną epoką. Młodsi odwiedzający będą mieli okazję uczestniczyć w praktycznej lekcji historii, poznając codzienne życie i kulturę swoich przodków. Dzięki temu wizyta w Izbie Regionalnej stanie się dla nich niezapomnianą przygodą i ciekawym doświadczeniem edukacyjnym.
Ciekawą atrakcją Połańca jest ścieżka edukacyjna wiodąca przez place zabaw, przy których ustawiono naturalnej wielkości dinozaury. To świetna alternatywa dla dzieci i dorosłych, którzy mogą sobie zrobić zdjęcie, a także oczami wyobraźni przenieść się w czasie i poznać prehistoryczne gady.
Nieopodal ulicy Kilińskiego i Kubika w Połańcu, na zadbanym skwerku pośród wysokich sosen znajduje się metalowy krzyż tzw. Cmentarzyk Kosynierów, w miejscu upamiętniającym pochówek żołnierzy, bohaterów. Według przekazów historycznych pochowanych jest tam kilkudziesięciu zmarłych z ran odniesionych jeszcze w bitwie pod Racławicami a także zabitych w potyczkach Polaków z Rosjanami w trakcie Insurekcji Kościuszkowskiej. Jedna z największych odbyła się 13 maja 1794 r. Wtedy to wojska rosyjskie podjęły ostatnią próbę zdobycia obozu generała Tadeusza Kościuszki przed przybyciem do Połańca wojsk generała Jana Grochowskiego.
Podążając na południe od Połańca, w kierunku Rybitw, przy ulicy Żapniowskiej, napotkamy na barokowy posąg św. Jana Nepomucena z 1738 roku. Figura świętego stoi na blendowanym 4-bocznym cokole, zwieńczonym profilowanym gzymsie: powyżej na czterobocznej postawie postaci świętego. Na cokole wyryte daty: A.D. 1738 nieco niżej 12 listopada 1813 r. Jedna z tych dat określa czas wykonania i zapewne ulokowania figury.
Na Podskalu znajduje się skromny głaz pamiątkowy, który kryje w sobie niezwykłą historię związaną z Tadeuszem Kościuszką i powstaniem kościuszkowskim. Na kamieniu wyryto słowa: “Na posesji tej stał dom, w którym kwaterował w maju 1794 r. Tadeusz Kościuszko. Cześć jego pamięci. 7.V.2001 r. F. B. K. i T. M.”. To właśnie w tym miejscu, gdzie dziś stoi głaz, znajdował się niegdyś dom Jana Majewskiego, w którym Tadeusz Kościuszko miał zatrzymać się podczas insurekcji kościuszkowskiej. To tutaj kilkukrotnie odbywały się narady dowódców powstańczych, a sam Kościuszko, według lokalnych przekazów, miał pisać na fotelu z miękkiej świńskiej skóry słynny Uniwersał Połaniecki – dokument znoszący poddaństwo chłopów. Legenda głosi, że kiedy nadszedł czas opuszczenia obozu w Połańcu, Kościuszko, w dowód wdzięczności za gościnę, miał wyryć diamentem z pierścienia swoje inicjały “T.K.” na szybie okiennej domu Majewskich. Zarówno szyba, jak i fotel, na którym miał zasiadać Naczelnik, nie przetrwały jednak próby czasu.
Miłośnicy pięknych krajobrazów powinni wybrać się na wycieczkę pomiędzy Połańcem a Winnicą, gdzie można podziwiać malowniczy przełom utworzony przez pradawne koryto Wisły. Spacerując tarasami widokowymi możemy podziwiać piękną panoramę doliny Wisły. W zależności, w którym miejscu skarpy się znajdziemy, przy dobrej widoczności, możemy również zauważyć zabudowania oddalonego o 20 km Mielca. Na Winną Górę można dotrzeć ścieżką odchodzącą od ulicy Nadwiślańskiej w Winnicy. Przed powstaniem mostu na Wiśle, była to droga dojazdowa do przeprawy promowej. Przy niewielkim parkingu stoi obelisk z informacją, że „gród warowny kasztelanii połanieckiej leżał w widłach rzeki Czarnej i Wisły, a gród otwarty targowy na Górze Winnej i na nizinie (obecnie koryto Wisły)”.
Na Winnej Górze odkryto ślady osadnictwa datowanego na okres od X do XIII wieku, co świadczy o strategicznym znaczeniu tego miejsca w przeszłości. Winna Góra była również miejscem, gdzie znajdował się pierwszy połaniecki kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, o którym wspominał w swoich kronikach Jan Długosz. Współcześnie znajduje się tu krzyż z kamieniem i pamiątkową tablicą. Kilkaset metrów dalej znajduje się kolejny kamień upamiętniający tym razem kaplicę św. Mikołaja. Inskrypcja na kamieniu przypomina o ważnym wydarzeniu historycznym, które miało miejsce w Połańcu w 1794 roku. Tadeusz Kościuszko, idąc spod Racławic, obozował pod Połańcem w baraku przy kapliczce św. Mikołaja na prawym brzegu Czarnej nad Wisłą. To właśnie w tym miejscu miał podpisać słynny uniwersał, który częściowo znosił pańszczyznę odrabianą przez chłopów na rzecz dziedziców. Choć do dziś nie zachowały się żadne materialne ślady po obydwu obiektach, jedynie pamiątkowe kamienie, to Winna Góra wciąż stanowi ważne miejsce pamięci o początkach chrześcijaństwa w Połańcu.
W sąsiedztwie malowniczej skarpy wiślanej wznosi się Kopiec Kościuszki – najważniejsze miejsce w Połańcu, które symbolizuje pamięć o wielkim bohaterze narodowym i jego zasługach dla Polski. W dniu 7 maja 1794 roku, Tadeusz Kościuszko ogłosił swój słynny Uniwersał Połaniecki, który częściowo znosił pańszczyznę i przyznawał chłopom prawa obywatelskie. Kopiec został usypany w 1917 roku, w setną rocznicę śmierci Naczelnika, jako wyraz hołdu i pamięci o jego dokonaniach. Znajduje się na naturalnym piaszczystym wypiętrzeniu wydmowym, co dodaje mu dodatkowego uroku i majestatu. Obecnie kopiec ma 15 metrów wysokości i 250 metrów obwodu u podstawy, stanowiąc imponujący punkt orientacyjny w krajobrazie miasta.
Zachęcamy również do odwiedzenia grodziska kasztelańskiego na Winnicy choć dziś pozostały po nim jedynie fragmenty wałów i fos, to niegdyś stanowiło potężną warownię strzegącą Połańca przed najazdami. Grodzisko położone jest nad brzegiem Czarnej, 200 m od jej ujścia do Wisły. Grodzisko było świadkiem licznych bitew i oblężeń, które odcisnęły swoje piętno na historii miasta. Spacerując po jego terenie, można niemal poczuć ducha dawnych wojowników i usłyszeć echa ich zmagań. Współcześnie na terenie grodziska znajduje się pamiątkowy kamień z tablicą, na której możemy przeczytać, że: “na tym niewielkim wzniesieniu zwanym okopem po obydwóch stronach wału od połowy XI w. do połowy XIII w. funkcjonowało grodzisko kasztelanii połanieckiej”.
Wokół Połańca czekają na turystów prawdziwe perełki przyrodnicze i historyczne. W pobliskiej Ruszczy znajduje się zabytkowy dwór szlachecki otoczony malowniczym parkiem. Aktualnie na terenie parku dworskiego trwają prace związane z rewitalizacją parku wraz z dworkiem. Dworek jest zabytkiem z XVIII i XIX wieku. W odnowionych wnętrzach powstanie filia Miejskiej Biblioteki Publicznej, sala pamięci rodziny Knothe, sala konferencyjna oraz miejsca noclegowe.
Nieopodal dworku rośnie wiele bardzo starych dębów stanowiących pomnik przyrody ze sławnym Dębem Kościuszki. Według lokalnych podań, pod tym właśnie dębem miał odpoczywać Tadeusz Kościuszko podczas swojej wyprawy do Połańca w 1794 roku. W cieniu rozłożystych gałęzi Naczelnik miał nabierać sił przed kolejnymi zmaganiami o wolność ojczyzny. Warte podkreślenia są rozmiary drzewa, które w samym tylko obwodzie ma 822 cm (stan z 2014 r.) a wiek dębu datuje się na ponad 500 lat.
Kolejnym miejscem wartym odwiedzenia jest obejmujący 2,5 hektara rezerwat przyrody Zamczysko Turskie w Tursku Małym. Rezerwat utworzony 1979 roku w celu ochrony fragmentów starego drzewostanu lipowego, kryje w sobie również pozostałości fortyfikacji z XVI wieku w postaci ziemnych wałów obronnych z fosą. Porasta on spore wzniesienie opadające ku Wiśle, a najcenniejsze lipy mają po około 200 lat, w tym graby i wiązy są kilkadziesiąt lat młodsze. Według podań Jana Długosza, na tym terenie miała miejsce krwawa bitwa rycerstwa polskiego z Tatarami w 1241 roku.
Miłośnicy sportów wodnych nie będą się nudzić w Połańcu. Gmina jest prawdziwym rajem dla wędkarzy, którzy znajdą tu doskonałe warunki do uprawiania swojego hobby. Oprócz znanych łowisk na Wiśle, rzece Czarnej i Wschodniej, oraz zalewu na Wschodniej, znajduje się tu Gospodarstwo Rybackie Sieragi w Kamieńcu, które słynie z hodowli karpia karmionego paszami od lokalnych rolników.
Miasto i gmina Połaniec to nie tylko historia i przyroda, ale także bogata oferta kulturalna i rozrywkowa. Na Muszli Koncertowej przy ul. Królowej Jadwigi odbywają się liczne imprezy i wydarzenia kulturalne, widowiska oraz koncerty gwiazd. Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu dba o rozwój kulturalny mieszkańców i gości. Organizuje różnorodne wydarzenia, warsztaty, zajęcia i koncerty, które mają na celu rozwijanie zainteresowań i talentów młodych mieszkańców. Nowoczesne kino “Pegaz”, kręgielnia oraz Galeria Kościuszkowska z bogatą kolekcją eksponatów związanych z historią insurekcji kościuszkowskiej i wystawą archeologiczną to kolejne atrakcje do dyspozycji turystów.
Połaniec stawia na rozwój infrastruktury rowerowej, odpowiadając na rosnące potrzeby mieszkańców i turystów. Do marca 2025 mają powstać dwie nowe ścieżki rowerowe o łącznej długości 7,5 km mają znacząco poprawić komfort i bezpieczeństwo poruszania się po mieście na dwóch kółkach. Pierwsza z planowanych tras rozpocznie się na osiedlu mieszkaniowym, skąd przez ulicę Czarnieckiego poprowadzi do drogi krajowej nr 79, a następnie do ulicy 11 Listopada, kończąc się przy przejściu na kładkę. Druga ścieżka będzie biegła od kładki, wzdłuż ulicy Wyszyńskiego i Zielińskiego, aż do elektrowni. Dodatkowo, w Zawadzie powstanie trasa rowerowa wytyczona przez wały na Wiśle, prowadząca w kierunku Winnicy. Nowe inwestycje doskonale wpisują się w istniejącą sieć ciągów pieszo-rowerowych, tworząc spójną infrastrukturę, która zachęca do aktywnego spędzania czasu i ekologicznych form transportu. Malownicze odcinki wzdłuż Wisły z pewnością przypadną do gustu miłośnikom rekreacji na rowerze, natomiast bezpośrednie połączenie z elektrownią ułatwi dojazd do pracy jej pracownikom.
W 2014 roku Połaniec stał się ważnym punktem na mapie komunikacyjnej Polski dzięki oddaniu do użytku, kilometrowego mostu drogowego przez Wisłę. Inwestycja połączyła województwa świętokrzyskie i podkarpackie, otwierając nowe możliwości współpracy i rozwoju dla obu regionów. Most w Połańcu nie tylko usprawnił komunikację między województwami, ale także stał się atrakcją turystyczną samą w sobie. Z jego wysokości roztacza się piękny widok na okolicę, a spacer po nim to doskonała okazja do podziwiania malowniczych krajobrazów doliny Wisły.
Połaniec to miejsce, które z pewnością zaskoczy i zachwyci każdego odwiedzającego. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na spacer po rynku, zwiedzanie zabytków, czy wędrówkę po tarasach widokowych, Połaniec z pewnością zostawi w Tobie niezapomniane wrażenia. Ciekawa historia, piękne krajobrazy, nowoczesna infrastruktura oraz bogata oferta kulturalna i rozrywkowa sprawiają, że Połaniec jest idealnym miejscem na weekendowy wypad, rodzinne wakacje czy dłuższy pobyt. Zapraszamy do miasta i gminy Połaniec.
Urząd Miasta i Gminy w Połańcu
ul. Ruszczańska 27, 28-230 Połaniec
Telefon: 15 865 01 94, 15 865 03 05
Faks: fax: 15 865 01 94
E-mail: sekretariat@poczta.polaniec.eu
Strona internetowa: www.gmina-osiek.pl
EPUAP: /k7s370cdyg/SkrytkaESP
TERYT: 2612053
Burmistrz Miasta i Gminy Połaniec: Jacek Benedykt Nowak
Godziny urzędowania:
poniedziałek-piątek: 7:00 – 15:00
wtorek: 8:00 – 16:00
ZOBACZ RÓWNIEŻ:
